Η “ανθρώπινη” νοημοσύνη του χταποδιού: Γιατί τα χταπόδια είναι τόσο έξυπνα;

Το χταπόδι μπορεί να χρησιμοποιεί εργαλεία, να αναγνωρίζει τον άνθρωπο, ακόμα και να παίζει παιχνίδια. Τα χταπόδια είναι πιο έξυπνα από ό,τι νομίζαμε. Ένας αυξανόμενος αριθμός αποδείξεων υποδεικνύει ότι αυτά τα θαλάσσια πλάσματα παρουσιάζουν μια σειρά από “ανθρώπινες” τάσεις που τα τοποθετούν στο ίδιο πνευματικό επίπεδο με τα πιο άγρια κατοικίδια ζώα. Ιδού γιατί οι επιστήμονες τρέφουν νέο σεβασμό για τα ασπόνδυλα κεφαλόποδα:

Ποιες “ανθρώπινες” τάσεις έχουν επιδείξει;

Ένα χταπόδι σε αιχμαλωσία παρατηρήθηκε να “καθαρίζει το μπροστινό μέρος της φωλιάς του” αφού εξασφάλιζε τροφή και στη συνέχεια να τοποθετεί προσεκτικά πέτρες για να καλύψει την είσοδο πριν κοιμηθεί. Ένα τέτοιο εγχείρημα απαιτεί “πρόβλεψη, σχεδιασμό” και “ακόμη και χρήση εργαλείων”, λέει ο Sy Montgomery. Σε μια άλλη μελέτη, τα χταπόδια “έμαθαν να ανοίγουν τα καπάκια ασφαλείας για παιδιά σε μπουκάλια με χάπια Extra Strength Tylenol – ένα κατόρθωμα που διαφεύγει από πολλούς ανθρώπους”.

Ένα θηλυκό χταπόδι παρατηρήθηκε να “ρίχνει προσεκτικά διαμορφωμένους πίδακες νερού για να στείλει [ένα μπουκάλι με χάπια] στην άλλη άκρη του ενυδρείου της, όπου η ροή του νερού το έστειλε πίσω σε αυτήν. Επανέλαβε την ενέργεια αυτή 20 φορές”, αναφέρει ο Montgomery. Μια ενθουσιασμένη ερευνήτρια πήρε γρήγορα το τηλέφωνο για να καλέσει τον συνάδελφό της: “Σαν να παίζει με μπάλα!”

Τι γίνεται με τις αναμνήσεις τους;

Τα χταπόδια μπορούν να θυμούνται τους ανθρώπους, λέει ο Josh Rothman και “έχουν συγκεκριμένους ανθρώπινους φίλους και εχθρούς”. Τα ζώα αναγνωρίζουν τα ονόματά τους όταν τα φωνάζουν, σέρνονται με στοργή προς τους ιδιοκτήτες που τους αρέσουν. Αν ένα χταπόδι δεν είναι ερωτευμένο μαζί σας, θα σας εκτοξεύσει νερό όταν το φωνάξετε.

Οπότε πρέπει να έχουν μεγάλο εγκέφαλο, σωστά;

Όχι. Τα περισσότερα χταπόδια που διατηρούνται σε ενυδρεία έχουν εγκέφαλο σε μέγεθος καρυδιού, εφάμιλλο της φαιάς ουσίας των παπαγάλων που μιλούν. Αυτό που είναι “περίεργο”, λέει ο Montgomery, είναι η κατανομή του αριθμού των νευρώνων των χταποδιών. Ενώ τα πλάσματα διαθέτουν μόνο περίπου 130 εκατομμύρια νευρώνες (οι άνθρωποι έχουν 100 δισεκατομμύρια), τα τρία πέμπτα των εγκεφαλικών κυττάρων ενός χταποδιού δεν βρίσκονται καν στο κεφάλι του – βρίσκονται στα πλοκάμια του, σαν κάθε πλοκάμι να έχει “δικό του μυαλό”, επιτρέποντάς του να αισθάνεται το περιβάλλον με έναν τρόπο που οι ερευνητές προσπαθούν ακόμη να κατανοήσουν.

Πώς έγινε το ζώο τόσο έξυπνο;

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η απώλεια του προγονικού κελύφους όξυνε τελικά το μυαλό των ζώων. Αν και η έλλειψη κελύφους του σύγχρονου χταποδιού το καθιστά πιο κινητικό, το καθιστά επίσης ευάλωτο σε μεγαλύτερα αρπακτικά. “Μόνο τα πιο έξυπνα χταπόδια θα επιβίωναν – εκείνα που θα μπορούσαν να κρυφτούν πιο πονηρά, ταξιδεύοντας μόνα τους για να αποφύγουν την έκθεση”, λέει η Annalee Newitz. Γι’ αυτό τα ζώα “χρησιμοποιούν συνεχώς εργαλεία για να κρύβονται”.